Przez lata utarło się przekonanie, że województwo łódzkie to region przemysłowy, w którym przyroda musiała ustąpić miejsca fabrykom, wielkim zakładom produkcyjnym, halom i kominom. Nie wszyscy wiedzą, że ten stereotyp to już odległa przeszłość, gdyż województwo nie tylko przekształciło się w region o nowoczesnym i ekologicznym przemyśle, lecz także zmieniło swój kształt terytorialny. W jego skład weszły obszary bogate i atrakcyjne przyrodniczo, o czym może się przekonać każdy, kto odwiedził Łódzkie.
Parki krajobrazowe w województwie łódzkim – Załęczański, Międzyrzecza Warty i Widawki, Przedborski, Spalski, Sulejowski, Bolimowski i Wzniesień Łódzkich to prawdziwe perły przyrody i ulubione miejsca wypoczynku turystów kochających ciszę, czystą naturę i piękne pejzaże. W samym tylko Bolimowskim Parku Krajobrazowym żyje 130 gatunków ptaków, w tym tak rzadkie jak bociany czarne, żurawie i zimorodki. Najbliżej Łodzi w Lesie Łagiewnickim, jednym z największych lasów miejskich w Europie, znajduje się rezerwat.
Województwo łódzkie to także 89 rezerwatów przyrody. Rezerwatem jest na całym swym biegu rzeka Rawka, jedna z niewielu rzek w Europie, której brzegi zachowały się w stanie nienaruszonym przez człowieka. Ewidencja obiektów szczególnie cennych i chronionych obejmuje na terenie naszego województwa niemal 4 tysiące pomników przyrody.
Zapraszamy do odwiedzenia tych miejsc i bliskiego kontaktu z naprawdę piękną przyrodą naszego regionu. Mapa z pewnością pomoże Państwu dotrzeć tam, gdzie czekają malownicze krajobrazy, urzekające swą urodą lasy, rzeki i zbiorniki wodne.
Pojawiła się kolejna publikacja tematyczna prezentująca walory Łódzkiego. Tym razem mamy okazję przybliżyć zagadnienia związane z pałacami i dworami, których w województwie łódzkim nie brakuje, szczególnie w powiecie kutnowskim, sieradzkim czy w okolicach Skierniewic.
Ale jak odróżnić zamek od pałacu, a pałac od dworu? Na przestrzeni lat zamki były często przebudowywane, a nawet zmieniały swoje zastosowanie, stąd też niektóre z nich ciężko dzisiaj rozpoznać. Należy jednak pamiętać, że zamek spełniał przede wszystkim rolę fortecy i miał charakter obronny, stąd też cechowały go małe okna i miejsce położenia - często na wzgórzu lub w widłach rzeki. Natomiast pałace pełniły głównie rolę reprezentacyjną. Budowali je bogacze - monarchowie, książęta, arystokraci i szlachta, a rezydencje stawały się siedzibami ich rodów. Pałace nie posiadały cech obronnych, choć czasami otaczała je fosa. Budowano je zazwyczaj w malowniczych okolicach i towarzyszyły im piękne ogrody z cennym drzewostanem. Klasyczną polską rezydencją był dwór, a jego zwyczaj budowania przetrwał do lat 20. XX w. Tą typowo szlachecką, parterową budowlę lokowano na wsiach. Przed głównym wejściem miała ganek lub od dwóch do czterech kolumn, a wokół niej znajdowało się wiele zabudowań gospodarczych.
Spośród wspaniałych rezydencji pałacowo-parkowych znajdujących się na terenie naszego regionu do pereł architektury, docenionych za architektoniczny kunszt, należy zaliczyć: renesansowy pałac-willę włoską w Poddębicach z XVII w., XVIII-wieczny pałac Radziwiłłów w Nieborowie wraz z parkiem romantycznym w pobliskiej Arkadii stanowiące Pomnik Historii czy pałac w Sokolnikach wzniesiony przez architekta drezdeńskiego - Fryderyka Naxa w stylu rokokowym. Z kolei do klasycystycznych budowli pałacowych należą: rezydencja w Walewicach, siedziba Małachowskich w Białaczowie, pałac Rzewuskich w Bratoszewicach, a także pałace i dawne rezydencje biskupów w Skierniewicach z XVII-XIX w. i Wolborzu z XVII w. Wyjątkowe miejsce w kulturowym krajobrazie województwa łódzkiego zajmują bardzo licznie reprezentowane dwory szlacheckie, najczęściej usytuowane w otoczeniu założeń parkowych. Jako najcenniejsze przykłady wymienić należy: alkierzowy dwór Bartochowskich w Ożarowie, dwór Walewskich w Tubądzinie, XVIII-wieczny dwór w Mikołajewicach i wiele innych. Na szczególną uwagę zasługują również dwory obronne – niegdyś siedziby możnowładców, władz państwowych czy kościelnych. W naszym regionie reprezentują je: w Pabianicach renesansowy dwór kapituły krakowskiej z XVI w. zwany zamkiem, wczesnorenesansowy dwór obronny zwany zamkiem powstały ok. 1531 r. w Skotnikach, dwór obronny w Siemkowicach wzniesiony w XVI lub XVII w. oraz XVI-wieczny dwór obronny w Łopatkach. Nieco inny charakter posiadają rezydencje fabrykanckie w Łodzi - wille, pałace rozmieszczone wzdłuż centralnych ulic miasta, prezentują głównie architekturę XIX-wieczną - neostylową. Najbardziej charakterystyczne obiekty tego typu to: pałac Karola Poznańskiego przy ul. Gdańskiej 32, neorenesansowy pałac Poznańskiego przy ul. Więckowskiego 36 czy niedawno zrewitalizowany pałac Steinertów przy ul. Piotrkowskiej 272.
Staraliśmy się zaprezentować Państwu wszystkie pałace i dwory na terenie województwa łódzkiego. Część z nich należy do osób prywatnych, przez co dostęp do nich będzie niemożliwy lub znacznie ograniczony. Niemniej jednak serdecznie zachęcamy Państwa do zapoznania się i odkrywania dziedzictwa kulturowego naszego regionu.
Z ogromną przyjemnością polecamy Państwu mapę „Obiekty architektury drewnianej regionu łódzkiego”. Jest to kolejna publikacja tematyczna prezentująca walory Łódzkiego, dokumentująca jego historię i ułatwiająca turystom zwiedzanie pasjonujących zabytków, którym nie sprzyja upływ czasu. Najstarsze obiekty architektury drewnianej to przede wszystkim kościoły i kaplice wśród których są szczególnie cenne obiekty np. pochodzący z końca XV w. kościół pw. św. Trójcy w Grębieniu oraz kościół pw. św. Marii Magdaleny w Gidlach z przełomu XV i XVI w. Jest także kilka przykładów obiektów pochodzących z różnych okresów XVI w. m.in. kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Białej Szlacheckiej, kościół pw. Stanisława Biskupa w Boguszycach, kościół pw. św. Małgorzaty w Janisławicach czy kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Łaszewie.
W regionie zachowały się również zabytki techniki związane z krajobrazem wiejskim takie jak: młyny wodne, wiatraki, lamusy, spichlerze czy stodoły. Przemierzając nasze województwo napotkamy wiatraki, które są niestety w złym stanie technicznym. Najlepiej zachowanym wiatrakiem jest koźlak w Kociewie oraz w Solcy Wielkiej. Zachowała się też spora ilość młynów wodnych, a kilka z nich, w dobrym stanie technicznym, znajduje się nad rzeką Grabią: młyn Krzywda w Brzeskach, młyn Kuców we Wdowinie oraz młyny w Woli Marzeńskiej, Zielęcicach, Kozubach czy Baryczy. Warto też zobaczyć młyny nad Wartą w Konopnicy, Kępowiźnie, Kajdasie i Kochlewie. Polecamy poświęcić szczególną uwagę unikalnym zabytkom w skali kraju takim jak: XVIII-wieczny spichlerz w Skomlinie oraz XIX-wieczna olejarnia w Teodozjowie.
Na terenie województwa istnieje wiele drewnianych domów o wartości zabytkowej. Są to budynki w Bolimowie, Ujeździe, Kutnie, Łodzi, Skierniewicach czy Pabianicach. W Zgierzu i Ozorkowie spotkają Państwo pozostałości po dawnych tkackich dziejach miasta. Z kolei w Grotnikach i Tuszynie odnaleźć możemy dawne pensjonaty i pięknie zdobione wille z werandami i balkonami będące własnością bogatych fabrykantów z Łodzi i Pabianic.
Do naszych czasów przetrwało także wiele drewnianych dworów będących obecnie, w większości, własnościami prywatnymi m.in. w: Wodzieradach, Daszynie, Głogowcu, Opocznie, Odrowężu, Kliczkowie Małym i Kraszkowie. Wśród nich perełką jest XVIII-wieczny dwór w Ożarowie stanowiący przykład tradycyjnego dworu szlacheckiego. Dziś mieści się w nim Muzeum Wnętrz Dworskich,
w którym starannie odtworzone wnętrza pokazują nam jak wyglądała typowa siedziba polskiej szlachty.
Z architekturą drewnianą możemy się także zapoznać w skansenach, których głównym celem jest zaprezentowanie kultury ludowej danego regionu. W Zagrodzie Młynarskiej w Uniejowie czy w Centrum Folkloru Polskiego w Nagawkach – poza ekspozycją zabytkowych obiektów budowlanych, możemy skorzystać z noclegu lub warsztatów, podczas których można nauczyć się garncarstwa, tkactwa, podstaw kowalstwa artystycznego bądź poznać tradycję wypieku chleba.
Serdecznie zachęcamy i zapraszamy do zapoznania się z dziedzictwem architektury drewnianej Łódzkiego.
