Zabytkowo
Pomniki Historii
W ciągu kilku ostatnich lat na listę Pomników Historii, czyli najcenniejszych zabytków narodowych, trafiło aż pięć obiektów z województwa łódzkiego: bazylika katedralna w Łowiczu, kolegiata w Tumie, opactwo cysterskie w Sulejowie-Podklasztorzu, zespół pałacowo-parkowy w Nieborowie razem z pobliskim parkiem romantycznym w Arkadii, wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego w Łodzi.
Style architektoniczne
Miłośnicy historii sztuki znajdą w regionie łódzkim obiekty dokumentujące tysiąc lat tradycji. Są tu świątynie z elementami romańskimi, gotyckie kościoły (w opactwie w Sulejowie jedne z pierwszych w Polsce przykładów tego stylu) i zamki (w tym bardzo dobrze zachowany prywatny zamek rodziny Oporowskich w Oporowie koło Kutna).
Nie brakuje przykładów architektury renesansu – jak dwór obronny w Pabianicach (dziś muzeum) czy kościoły w typie kalisko-lubelskim z charakterystycznymi dekoracjami stiukowymi (.in.. w Poddębicach, Chruślinie i Sobocie). Epokę odrodzenia reprezentuje również kaplica św. Wiktorii w łowickiej katedrze z nagrobkiem arcybiskupa Jakuba Uchańskiego wykonanym przez Jana Michałowicza z Urzędowa (najwybitniejszego polskiego rzeźbiarza epoki).
Również sztuka baroku jest w województwie obficie reprezentowana, zarówno w architekturze sakralnej, jak i świeckiej. Monumentalne sanktuarium Świętej Rodziny w Studziannie należało w XVII i XVIII w. do najważniejszych ośrodków pielgrzymkowych w Polsce.
Jedną z najlepiej zachowanych barokowych rezydencji w Polsce jest pałac w Nieborowie projektu Tylmana z Gameren, dziś oddział Muzeum Narodowego. Ciekawym przykładem tego stylu jest również barokowy dwór szlachecki w Ożarowie, dziś działa tu Muzeum Wnętrz Dworskich.
W regionie znaleźć można również obiekty klasycystyczne, jak np. pałac w Walewicach, czy pałac i kościół św. Jakuba w Skierniewicach. Unikatem jest romantyczny park w Arkadii koło Nieborowa, stworzony przez księżnę Helenę Radziwiłłową na przełomie XVIII i XIX w.
Architektura neostylowa (neoromanizm, neogotyk itd.) i eklektyczna (połączone różne style) z XIX w. to coś typowego dla miast regionu łódzkiego, które rozwinęły się jako ośrodki przemysłowe w tym czasie. Wyjątkowym przykładem jest tu oczywiście Łódź, gdzie w centrum zachowało się do dziś ponad 10 tysięcy kamienic z przełomu XIX i XX w., a także liczne rezydencje fabrykanckie, świątynie, budynki użyteczności publicznej i fabryki. Również tutaj zachowały się ciekawe przykłady sztuki secesyjnej i modernizmu z pierwszej połowy XX w. Ciekawe obiekty z tej samej epoki znaleźć można oczywiście w innych miastach, przede wszystkim w Piotrkowie Trybunalskim, Tomaszowie Mazowieckim, Pabianicach, czy Zduńskiej Woli.
Zabytki przemysłowe
To jeden z wyróżników regionu – znaleźć je można nie tylko w stolicy województwa, ale również w mniejszych miastach – przede wszystkim w Zgierzu, Pabianicach, Tomaszowie Mazowieckim, czy Piotrkowie Trybunalskim. Oczywiście zdecydowanym liderem jest sama Łódź – do dziś przetrwało tu około 200 mniejszych i większych kompleksów fabrycznych. Często były to całe zespoły zabudowy, gdzie oprócz budynków produkcyjnych stały rezydencje właścicieli, domy mieszkalne dla robotników, a także budynki infrastruktury socjalnej, jak szkoły, sklepy, czy szpitale. Najlepszym przykładem jest osiedle Księży Młyn, stworzone przez najbogatszych łódzkich fabrykantów – rodzinę Scheiblerów oraz Manufaktura – dawne imperium rodziny Poznańskich.
Budownictwo drewniane
Region łódzki to obszar przede wszystkim rolniczy. Do dziś przetrwały tu przykłady tradycyjnej zabudowy wiejskiej. Najciekawsze obiekty trafiły do skansenów – największego w Maurzycach koło Łowicza, a także mniejszych w samym Łowiczu, Sieradzu, czy Kwiatkówku koło Łęczycy.
Województwo łódzkie to również jeden z najbogatszych regionów, jeżeli chodzi o drewniane kościoły – jest ich około stu. Najstarsze pochodzą z końca XV w. i XVI w., w tym najciekawsze w Boguszycach koło Rawy Mazowieckiej oraz Grębieniu koło Wielunia, oba udekorowane renesansowymi malowidłami. Cenne polichromie zachowały się także w kościele w Czerniewicach.
Łódzkie wielokulturowe
Ważnym elementem dziedzictwa regionu są wreszcie zabytki dawnej wielokulturowości. Po mieszkających tu dawniej Polakach, Żydach, Niemcach, Rosjanach, Czechach pozostały świątynie, synagogi, cmentarze, ale także pałace, kamienice, szkoły, czy fabryki. Wyjątkowym zabytkiem jest cmentarz żydowski w Łodzi, jeden z największych i najlepiej zachowanych w Europie.