lodzkie.pl

Już w tę niedzielę (17 sierpnia) zapraszamy do Buczku na Dożynki Województwa Łódzkiego – święto plonów, które będzie doskonałą okazją, by odkryć uroki Łasku i całego powiatu łaskiego. Ten region to nie tylko rolnicze serce województwa, lecz także niezwykle atrakcyjne turystycznie miejsce – pełne zabytków, historii i unikatowych zakątków. Od majestatycznej kolegiaty w Łasku, przez klimatyczne drewniane domki Kolumny, po odrestaurowany dwór w Ostrowie – powiat łaski oferuje podróż przez dzieje i kulturę, którą warto połączyć z radosną atmosferą dożynek.

Kolegiata – gotyk i barok w jednym
Świątynia, która łączy gotyk z barokowym przepychem, i obraz, przed którym modliły się pokolenia — to w skrócie kolegiata pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła w Łasku.

Parafia istnieje od 1366 roku, a obecny, murowany kościół ufundował prymas Jan Łaski w latach 1517–1523. Konsekrowany w 1525 roku, szybko zyskał rangę kolegiaty. Choć pierwotnie był późnogotycki, po pożarze w 1749 roku wnętrze otrzymało barokowy przepych. Dziś można tu podziwiać rokokowy ołtarz główny z cudownym obrazem Matki Bożej Łaskiej, liczne ołtarze boczne, stalle kanonickie, renesansowe płyty nagrobne i bogaty skarbiec. Obraz Matki Bożej został ukoronowany w 2005 roku koronami poświęconymi przez Jana Pawła II, a sama świątynia łączy w sobie historię, sztukę i wielowiekową tradycję kultu.

Architektura zewnętrzna i wewnętrzna pokazuje historię budowy i przebudów: pierwotnie późnogotycka bryła z czerwonej cegły, trójnawowa i halowa, z prezbiterium zamkniętym, po wielkim pożarze w 1749 r. została odrestaurowana i wzbogacona elementami barokowymi. W efekcie widzimy dziś ciekawą syntezę stylów — gotycką strukturę budynku z barokowym wystrojem wnętrza. Ślady starszego wystroju późnogotyckiego zachowały się m.in. w zakrystii i skarbcu.

Wnętrze kolegiaty to prawdziwa skarbnica dzieł sakralnych. Centralne miejsce zajmuje bogato zdobiony ołtarz główny w stylu rokokowym, otaczany kultem obraz Matki Bożej Łaskawej (Matki Bożej Łaskiej). W świątyni znajdują się także liczne ołtarze boczne, stalle kanonickie, renesansowe płyty nagrobne i detale rzeźbiarskie. Do wyposażenia należą też organy — pierwszy instrument w kaplicy Matki Bożej pochodzi z 1787 r. (W. Scheffler), a obecny instrument pochodzi z 1956 r. (L. Kuźnik) — które kilkakrotnie przechodziły remonty i przebudowy.

Skarby kolegiaty to nie tylko wyposażenie artystyczne, lecz także przedmioty ważne dla kultu i historii lokalnej. Najcenniejszym elementem jest słynny wizerunek Matki Bożej Łaskiej — wedle tradycji wizerunek został sprowadzony do Łasku w związku z fundacją Jana Łaskiego i od wieków gromadzi pobożność wiernych. Wizerunek ten został uroczyste ukoronowany 25 września 2005 r.; korony poświęcono wcześniej (18 sierpnia 2002 r.) na Błoniach Krakowskich podczas pielgrzymki Jana Pawła II. Koronacja i otaczający ją kult podkreślają znaczenie kolegiaty jako sanktuarium maryjnego.

- Kolegiata jest sercem duchowym naszego miasta. Została wzniesiona dzięki fundacji prymasa Jana Łaskiego w latach 1517–1523 i od wieków jest miejscem modlitwy, spotkania i historii – mówi ksiądz Zenon Miksa, proboszcz parafii. - Choć mury pamiętają późny gotyk i barokowy przepych, to przede wszystkim jest to żywa świątynia – sanktuarium Matki Bożej Łaskiej, do którego wciąż pielgrzymują wierni z całej Polski. Szczególnym miejscem jest skarbiec, znajdujący się nad zakrystią, w którym przechowujemy bezcenne zabytki sztuki sakralnej i pamiątki związane z kultem. Każdy, kto tu przychodzi, czuje, że to miejsce nie jest muzeum, ale dom modlitwy, w którym tradycja łączy się z codziennym życiem parafii.”

Kolejną wartością są renesansowe płyty nagrobne i bogato zdobione stalle kanonickie oraz skarbiec z reliktami i zabytkowymi przedmiotami liturgicznymi — elementy te czynią z kolegiaty miejsce interesujące nie tylko dla pielgrzymów, lecz i dla historyków sztuki oraz konserwatorów. W ciągu dziejów świątynia przechodziła statusy — utraciła tytuł kolegiaty w XIX w., by w XX i XXI w. wrócić do roli ważnego centrum życia religijnego regionu.

Kolumna – „szklane domy z drewna” wśród sosen
Osiedle domków drewnianych w Kolumnie, obecnie dzielnicy Łasku, to miejsce, gdzie historia i architektura spotykają się w harmonii z naturą. Już w latach 20. XX wieku, z inicjatywy Janusza Szweycera, wydzielono tu teren wśród sosnowego lasu pod letniskową zabudowę. Projekt urbanistyczny, opracowany przez warszawskiego architekta Antoniego Jawornickiego, inspirowany koncepcją miast-ogrodów, zawierał szerokie aleje o promienistym układzie oraz miejsca na infrastrukturę — stację, pocztę i kościół.

W zaledwie kilka lat — do końca 1931 roku — wybudowano około 200 domków i 20 pensjonatów, w tym ponad 150 willi. Liczne łódzkie i pabianickie rodziny rezerwowały miejsca z dużym wyprzedzeniem, a Kolumnę często określano jako „Małą Palestynę” — ze względu na silną żydowską obecność i przedsiębiorczość mieszkańców.

- Kolumna to dziś dzielnica Łasku, ale jej historia jest wyjątkowa. W latach 30. stało tu blisko 200 drewnianych willi i pensjonatów, a dziś zachowało się ich nieco ponad dziewięćdziesiąt – mówi Arkadiusz Cieślak, kierownik Muzeum Historii Łasku. - W czasie II wojny światowej wiele z tych domów zajmowali Niemcy, jednak mimo trudnych losów Kolumna zachowała swój charakter. Spacerując wśród sosen i drewnianych domów, można poczuć klimat dawnych lat – to prawdziwy skarb naszej lokalnej architektury.

Po wojnie osiedle nabrało stałego charakteru zamieszkania — wiele domów przyjęło repatriantów z Wileńszczyzny, a część pensjonatów przekształcono w ośrodki kolonijne. Choć Kolumna utraciła część pierwotnego starodrzewu i zabudowy, jej niepowtarzalny klimat pozostał, a lokalna społeczność aktywnie go podtrzymuje.

W 1973 r. Kolumna została administracyjnie włączona do Łasku. Obecnie mieszkają tu około 7 000 osób, a liczba sklepów wzrosła z kilku do ponad czterdziestu.

Punktem centralnym jest kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Powstał w 1942 r. jako budynek świecki dla okupanta, a po 1946 r. — przekształcony w świątynię, z parafią utworzoną w 1949 r. W latach 80. rozpoczęto budowę nowoczesnego, bezstylowego budynku, który dziś harmonizuje z otoczeniem.

Rzeka Grabia, popularna wśród wędkarzy, kajakarzy i morsujących, dodaje dzielnicy naturalnego uroku. Kolumna żyje — dzięki spacerom historycznym, festiwalom, wystawom i wspomnianemu Dniowi Architektury Drewnianej, który przyciąga miłośników dziedzictwa i mieszkańców zainteresowanych historią i estetyką swojego miejsca.

Dwór w Ostrowie – perła neobaroku
Zaledwie 4 km na wschód od Łasku, we wsi Ostrów, znajduje się dwór zbudowany w latach 1917–1918 przez Janusza Szweycera.

Budowla jest przykładem neobaroku i eklektycznego stylu, charakterystycznego dla polskich dworków szlacheckich tamtego okresu. Parterowy, murowany budynek ustawiony jest według tzw. "zwyczaju polskiego – za pięć dwunasta" (front skierowany na wschód). Konstrukcję nakrywa łamany dach polski, a bryłę uzupełniają alkierze i użytkowe poddasze.

Od północy zdobi go imponujący sześciokolumnowy ganek, natomiast od ogrodu – ryzalit z półkolistym gankiem i tarasem z tralkową balustradą. Pierwotnie otaczał go stylowy park krajobrazowy w stylu angielskim, zaprojektowany przez Franciszka Szaniora, z zachowanymi stawami i zielenią. Wnętrze skrywało unikalne detale: w salonie głównym umieszczono złocony napis na jednej z belek stropowych:

„Ci, co w tym domu bywają, co nam życzą, niechaj sami mają” (data: 1918) Był tam również zegar słoneczny z sentencją Horas non numero nisi serenas (Liczę tylko pogodne (szczęśliwe) godziny). 

Po II wojnie światowej majątek został upaństwowiony — dwór służył początkowo jako ośrodek wypoczynkowy, a od końca lat 50. XX wieku mieściła się tu Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza, później Zespół Szkół Ogrodniczych (obecnie Zespół Szkół Mundurowo-Technicznych). Wokół powstały nowe obiekty, niestety zmniejszając zachowany klimat miejsca.

Dożynki w Buczku to więc świetna okazja, by poznać powiat łaski nie tylko od strony smaków i tradycji rolniczych, ale też od tej – pełnej zabytków, historii i niezwykłych miejsc, które opowiadają dzieje regionu na przestrzeni stuleci.

bg
zdjęcia: Marcin Romanik