lodzkie.pl

W samym sercu Zgierza, przy Placu Jana Pawła II, dumnie wznosi się kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej – świątynia, która przez wieki była świadkiem najważniejszych wydarzeń lokalnych i ogólnopolskich. Jej wieża, mierząca 60 metrów, to nie tylko punkt orientacyjny dla mieszkańców, ale przede wszystkim symbol ciągłości i duchowego dziedzictwa miasta.

Początki sięgające średniowiecza
Historia zgierzańskiej fary sięga aż 1215 roku – to wtedy powstała parafia, czyniąc ją najstarszą w regionie. Pierwszy kościół istniał już w 1231 roku. Była to drewniana budowla, otoczona w późniejszych wiekach murowanym prezbiterium. Choć skromna, pełniła funkcję ważnego ośrodka religijnego, a nawet politycznego – właśnie tutaj spotykali się książęta, a z podatków remontowano świątynię.W 1506 roku sam król Zygmunt Stary ufundował specjalny fundusz na utrzymanie kościoła – to dowód, jak ważną rolę pełniła ta świątynia już w epoce jagiellońskiej.

Neogotycki gigant z czerwonej cegły
Wraz z dynamicznym rozwojem Zgierza na przełomie XIX i XX wieku, stara drewniano-murowana konstrukcja nie mogła już sprostać potrzebom społeczności. Dlatego w 1910 roku rozpoczęto budowę nowej świątyni, której projekt powierzono łódzkiemu architektowi Stefanowi Lemeńe.

Nowy kościół – w stylu neogotyku wiślano-bałtyckiego – powstawał przez 14 lat. Imponująca ceglana konstrukcja z trzema nawami, transeptem i pięciobocznym prezbiterium mieści się na planie krzyża. Jej długość wynosi 47,5 metra, a sklepienie sięga 20,4 metra wysokości. Uroczysta konsekracja miała miejsce 13 lipca 1930 roku i była ogromnym wydarzeniem dla całej społeczności miasta.

Skarby wewnątrz murów
Wnętrze świątyni kryje prawdziwe perełki sztuki sakralnej. Wśród nich znajduje się gotycka kropielnica z XV wieku oraz barokowe konfesjonały i krucyfiksy. W oczy rzucają się witraże – aż 28 okien ozdobionych szkłem z krakowskiej pracowni Żeleńskiego z 1923 roku. Główny ołtarz, poświęcony Najświętszemu Sercu Jezusowemu, powstał w 1930 roku według projektu Wincentego Bogaczyka. Nie brakuje również elementów z wcześniejszej świątyni – ołtarz św. Katarzyny z 1865 roku to jedno z takich zabytkowych świadectw przeszłości. Organy, zamontowane w 1934 roku przez warszawską firmę Wacława Biernackiego, to jedno z największych dzieł tego typu w regionie – ważą ok. 12 ton i mają aż 48 głosów.

Czas wojny i profanacji
II wojna światowa przyniosła przerwanie funkcjonowania kościoła. Już w 1939 roku hitlerowcy zamknęli świątynię, a wnętrze zamienili w magazyn wojskowy i miejsce internowania. Część dzwonów, w tym te z 1889 i 1922 roku, została zarekwirowana i przetopiona w Hamburgu. Mimo niszczycielskich działań wojennych, które zburzyły inne zgierskie świątynie – m.in. synagogę i kościół ewangelicki – kościół św. Katarzyny przetrwał. Po wojnie powoli wracał do swojej pierwotnej funkcji, a kolejne dekady przyniosły nowe inwestycje i odnowienia.

Nowe życie zabytku
W XXI wieku kościół przeszedł gruntowne remonty. Odbudowano wieżę, odnowiono elewację, mur otaczający świątynię oraz część wnętrza. W trakcie prac konserwatorskich odkryto zapomniane malowidła ścienne z lat 50., wcześniej zamalowane, które dziś stanowią ciekawy dodatek do jego eklektycznego wnętrza. W 2000 roku zainstalowano efektowne oświetlenie, które nocą podkreśla neogotycki charakter budowli. Dziś świątynia nie tylko zachwyca turystów i mieszkańców swoją architekturą, ale też pełni istotną funkcję w życiu religijnym i społecznym miasta. Parafia prowadzi aktywną działalność duszpasterską, organizuje wydarzenia kulturalne i wspiera lokalne inicjatywy.

W trosce o zachowanie unikalnej wartości zabytkowej kościoła, parafia sukcesywnie pozyskuje środki na jego renowację. Jednym z ważniejszych ostatnich wsparć była dotacja w wysokości 170 tysięcy złotych, przekazana przez Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego w ramach programu „Łódzkie dla Zabytków”.

Środki te zostaną przeznaczone na prace remontowe i konserwatorskie elewacji północnej oraz części elewacji zachodniej prezbiterium. To kolejny krok w kierunku przywrócenia pełnego blasku tej neogotyckiej perle architektury, która od ponad stu lat stanowi nieodłączny element panoramy Zgierza i dziedzictwa kulturowego regionu.

- To bardzo potrzebna pomoc. Każda złotówka przybliża nas do ocalenia tej świątyni dla przyszłych pokoleń. Dziękujemy za wsparcie – ono pokazuje, że nasz kościół jest ważny nie tylko dla parafian, ale i dla całego regionu– podkreśla ksiądz Andrzej Chmielewski.

Kościół jak lustro miasta
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej to nie tylko architektoniczna perła Zgierza. To także niemal 800-letnia kronika, w której zapisano modlitwy, wojny, nadzieje i przemiany duchowe pokoleń zgierzan. Mimo zmiennych losów i dramatycznych momentów w historii, świątynia trwa – piękna, dumna i żywa.

bg.
zdjęcia: Marcin Romanik