Program Pilica

"Wojewódzki Program PILICA" przygotowano, jako realizacja Uchwały Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 30 stycznia 2001 (Uchwała Nr XXVII/337/2001), w której Zarząd Województwa Łódzkiego zobowiązany został do przedłożenia Sejmikowi programu wojewódzkiego pod w/w nazwą.

Celem realizacji "Programu PILICA" jest podniesienie atrakcyjności środowiskowej obszaru nim objętego, a tym samym stworzenie szans intensyfikacji rozwoju gospodarczego, w tym szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw oraz turystyki i rekreacji, podniesienie poziomu życia mieszkańców oraz poprawa stanu środowiska naturalnego, a także zapewnienie mieszkańcom aglomeracji łódzkiej czystej wody pitnej.

Przygotowany dokument zgodny jest z trzema aktami prawnymi, pozwalającymi na jego realizację. Są to:

  • Ustawa o samorządzie województwa,
  • Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego,
  • Rozporządzenie Rady Ministrów dotyczące programu wsparcia na lata 2001-2002.

Akty te określają wymagania w stosunku do Programów Wojewódzkich, podają wytyczne, jak taki dokument powinien wyglądać. Obecna wersja "Wojewódzkiego Programu Pilica" wymaganiom tym odpowiada.

Pierwsza część opracowania obejmuje krótkie streszczenie uchwalonej przez Sejmik Województwa Łódzkiego 26 września 2000 roku "Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego". Przedstawiono misję Strategii, a więc podniesienie atrakcyjności województwa łódzkiego i uczynienie z niego regionu atrakcyjnego dla ludzi i biznesu oraz jej cele i priorytety, z wyraźnym zaznaczeniem tych, które realizowane będą poprzez Program Pilica.

W kolejnej części opracowania zawarto analizę aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej na obszarze objętym Programem Pilica. Przestrzennie Program dotyczy terenu o powierzchni około 2279 km², co stanowi około 13% powierzchni województwa łódzkiego. Składają się na niego 22 gminy należące do powiatów: tomaszowskiego, piotrkowskiego, radomszczańskiego oraz opoczyńskiego. W materiale znalazły się informacje dotyczące takich zagadnień, jak gospodarka, zasoby ludzkie, infrastruktura, ochrona środowiska, turystyka oraz kultura. Analiza SWOT omawianego obszaru w czytelny sposób przedstawia jego mocne oraz słabe strony, a także szanse i zagrożenia. Do silnych stron zaliczyć należy między innymi występowanie unikatowych zasobów przyrodniczych i krajobrazowych, a co za tym idzie atrakcyjność pod względem turystycznym; atrakcyjność inwestycyjną, stosunkowo dobrze rozwinięty system bankowy, a także istnienie porozumienia ponadgminnego - Związku Gmin Nadpilicznych. Do słabych stron należą między innymi wysokie bezrobocie; braki w infrastrukturze komunalnej, komunikacyjnej i ochrony środowiska; ujemne saldo migracji; niski poziom nakładów inwestycyjnych, niedostateczna liczba małych i średnich przedsiębiorstw, zła jakość wody w Zbiorniku Sulejowskim.

Dokonano podziału terenu objętego zadaniami Programu na następujące obszary funkcjonalne:

  • obszar 1 - Zlewnia Bezpośrednia Zalewu Sulejowskiego, zwana dalej "Zbiornikiem Sulejowskim",
  • obszar 2 - Zlewnia Naturalna Górnego Biegu rzeki Pilicy, nazwana "Górną Pilicą".

Program nie obejmuje swym działaniem dorzecza Pilicy położonego na terenie województwa śląskiego i świętokrzyskiego, ani dolnego biegu rzeki - poniżej zapory w Smardzewicach.

W kolejnej części dokumentu dokonano wyboru priorytetów i celów Programu oraz syntezy ich zgodności z założeniami Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego. Priorytety Programu Pilica sformułowano następująco:


  • Poprawa stanu środowiska przyrodniczego na terenie dorzecza Pilicy oraz ochrona zdrowia ludności,
  • Stymulowanie rozwoju gospodarczego, zwłaszcza w zakresie małych i średnich przedsiębiorstw,
  • Obniżenie poziomu bezrobocia, szczególnie na terenach wiejskich.

Ich zgodność z konkretnymi priorytetami Strategii Rozwoju Województwa przedstawiono w formie czytelnego schematu.

Przedstawione priorytety Programu Pilica realizowane będą za pomocą następujących celów:

  1. Poprawa czystości wody Zbiornika Sulejowskiego do parametrów klasy I,
  2. Stworzenie obszaru przyjaznego człowiekowi przy zachowaniu walorów krajobrazowych,
  3. Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie turystyki i rekreacji,
  4. Rozwój agroturystyki na obszarach wiejskich,
  5. Racjonalne zagospodarowanie przestrzeni wokół Zbiornika Sulejowskiego.

Każdy z wymienionych powyżej celów został podzielony na konkretne działania i zadania oraz szczegółowo opisany wraz z wykazem oczekiwanych rezultatów i oddziaływań.

Kolejny rozdział niniejszego projektu zawiera opis programów komplementarnych, będących w różnej fazie i intensywności realizacji, do których zaliczyć należy:

  • Krajowy program budowy autostrad i dróg ekspresowych,
  • Program małej retencji dla województwa łódzkiego,
  • Program zwiększenia lesistości kraju,
  • Plany ochrony Nadpilicznych Parków Krajobrazowych.

Niezwykle istotnym zagadnieniem jest kwestia finansowania Programu, Na realizację omawianego Programu planuje się przeznaczyć około 10% środków województwa - tyle, ile proporcjonalnie przypada na mieszkańców tego obszaru.

Przygotowano szereg zestawień, jednym z nich jest prognoza skali i źródeł środków na realizację zadań. Na kolejne lata, od 2002 do 2008 dla obszaru 1 "Zbiornik Sulejowski" oraz 2005 - 2021 dla obszaru 2 "Górna Pilica", rozpisano fundusze pochodzące z budżetów: Unii Europejskiej, państwa, województwa, powiatów oraz gmin, a także Wojewódzkiego i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Łączne nakłady przewidywane na realizację zadań na obszarze 1 wynoszą 371 649 tys. zł., na obszarze 2 - 732 901 tys. zł.

Kolejne tabele obejmują podział środków publicznych i niepublicznych pomiędzy konkretne cele Programu. Największe nakłady pochłonie realizacja zamierzeń związanych z poprawą czystości wody Zbiornika Sulejowskigo - dla obszaru 1 jest to kwota 269 119 tys. zł., natomiast dla obszaru 2 - 633 101 tys. zł.

Zawarta w opracowaniu prognoza dotycząca środków na realizację Programu w latach 2006 - 2021 oparta jest o szacunkowe wartości. Trudno bowiem przewidywać, jak będzie się kształtowało finansowanie samorządów i instytucji zajmujących się ochroną środowiska za 5-15 lat. Do prognoz przyjęto wartości na poziomie zbliżonym do roku 1999 i 2000.

W przypadku środków pomocowych Unii Europejskiej przyjęto założenie, iż ich dostępność będzie się w kolejnych latach zwiększała, szczególnie po wstąpieniu Polski do struktur Unii. Zaznaczono również, iż niezależnie od środków publicznych dążyć się będzie do pozyskiwania funduszy prywatnych oraz zachęcania inwestorów do włączania się w realizację celów strategicznych.

Ostatnia część Programu Pilica dotyczy rozwiązań w zakresie jego wdrażania, obejmujących między innymi sposób zarządzania Programem oraz zasady i wskaźniki jego monitorowania. Określając powyższe posłużono się zapisami zawartymi w "Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego", "Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego", rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie przyjęcia "Programu wsparcia" oraz Ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego. Przewiduje się stworzenie kompleksowego systemu podmiotów kontrolujących realizację Programu, obejmującego obok Zarządu i Sejmiku Województwa, również beneficjentów, wykonawców, jednostkę wdrażającą, realizującą płatności oraz Komitet Sterujący.